ДОБРОТОЉУБИЕ – TOM V

Блажени Симеон
Архиепископ Солунски

За светата молитва

1. Браќа, за молитвата има да се говори многу. Таа е навистина дадена од Бога и е поважна од се друго. Да се молиме, значи да бидеме со Бога, да бидеме секогаш заедно со Него, да ја имаме нашата душа, како што говори Давид, прилепена кон Бога и не одделена со Него и нашиот ум да биде секогаш со Него. Псалмопеачот Давид вели: „Кон Тебе се приближи душата моја, Твојата десница ме поддржува“ (Псал. 62, 8); уште: „За Тебе зажедне душата моја“ (Псал.62, 1); уште: „Како што кошутата жеднее по водни извори, така и Душата моја, Боже, копнее по Тебе!“ (Псал. 41, 1); уште: „ќе Те возљубам, Господи, крепост моја! Господ е моја тврдина и прибежиште мое, мој избавител, Бог мој, помошник мој“ (Псал. 17, 1-2); уште: „Душата ми е постојано во Твојата рака“ (Псал. 118, 109), место: секогаш со Тебе. Затоа и говори: „ќе го благословувам Господа во секое време; похвала за Него секогаш има во мојата уста“ (Псал. 33, 1). Пророкот се замислува дека е со ангелите, кога се моли, соединувајќи се со нив во оваа добра работа кога ја искажува својата љубов према Бога и својата желба да биде со Него. Тој вели: „Фалете Го Господа на небесата, фалете Го на висините. Фалете Го, сите ангели негови, фалете Го, сите војски Негови“ (Псал. 148, 1-2). Овде тој не говори во таква смисла, дека ангелите не Го слават Господа и дека тој ги поканува да го прават тоа, туку со ова ги прославува затоа што е нивна особина и непрестана работа фалењето на Господа и затоа што го прават тоа од љубов према Господа, а и себе се присоединува кон нив, затоа што молитвата и славословувањето треба да бидат непрестана работа на секое разумно суштество. А кон ова добриот и ангелоподобен песнопеец Давид, претполагам, ја распламенува целата вселена, претскажувајќи го појавувањето на Спасителот на земјата, познавањето на Света Троица, преку Него од страна на сите народи и Нејзино непрестано прославување од сите, велејќи: „Фалете Го Господа, сите народи, прославувајте Го, сите луѓе“ (Псал. 116, 1).

А дека ангелите непрестано Го прославуваат Бога, за ова не учи и светиот пророк Исаија, кој ја видел Божјата слава и ангелите како непрестано Му ја пеат трисветата песна. Ова истото го видел и светиот пророк Језекиил. Таквата песна е дело на првите ангелски чинови, на серафимите и херувимите, од кои првите се нарекуваат огнени заради нивната силна љубов и нивните пламени песни, а такво е и значењето на нивното име, а вторите се именуваат изливање, заради широчината и обемноста на нивното знаење и прославување на Бога, што го покажува и самиот збор „херувим“. Тие се нарекуваат уште и „многуочити“, поради изобилноста, тенкоста и проникливеста на нивните созерцанија и славословија, како и поради нивната непрекинливост. Затоа и меѓу нас огнени се нарекуваат оние преподобни луѓе, кои гореле и кои горат со љубов, со ревност и со срдечна молитва, според зборовите на Давида: „Пламна срцето мое во мене и додека размислувам оган ќе се разгори во мислите мои“ (Псал. 38, 3); уште: „Зар не гореа во нас срцата наши, кога ни зборуваше по патот?“ (Лука 24, 32); и уште: „Бидете со горлив дух; служете Му на Господа; а во молитвата постојани“ (Рим. 12, 11-12). Меѓу нас имало и многумина и такви, кои имале изобилство на богопознание и од нив како вода се изливале божествени желби, како што е речено: „Благодат се излива од твојата уста“ (Псал. 44, 2); уште: „ќе го рашириш срцето мое“ (Псал. 118, 32). И меѓу нас има такви, кои може да бидат наречени очити, затоа што тие Го гледаат Бога, како што е напишано: „Очите мои секогаш се кон Господа“ (Псал. 24, 15); уште: „Секогаш Го гледав пред себе Господа, зашто Тој е од мојата десна страна“ (Псал. 15, 8), кои се како оние: „блажени се чистите по срце, оти тие ќе Г о видат Бога!“ (Матеј 5, 8). Некои меѓу нас се угледуваат и на третиот ангелски чин на престолите. Тоа се оние, во кои Бог престојува, зашто тоа и означува зборот живеалиште или престол. Како што седи врз ангелските сили, наречени „престоли“, кои го почитуваат со своите помисли, песни, зборови и дела, бидејќи „мирот негов ќе му биде слава“ (Иса. 11, 10). Затоа и Бог, презадоволен од нив, говори: „ќе се вселам во нив и ќе одам меѓу нив“ (2. Кор. 6, 16); уште, на оној кој е таков, нему му говори: „И ќе дојдеме кај него и живеалиште во него ќе направиме“ (Јован 14, 23); уште, потврдувајќи дека ова било така, апостолот говори: „Или не сте свесни дека Исус Христос е во вас? Освен, само ако сте недостојни“ (2. Кор. 13, 5). Да Го имаме Христа во себе, да Го носиме во нашето срце и во нашиот ум, непрестано да помислуваме за Него и да Го спомнуваме, тоа е исто како да говориме како серафимите, од љубов кон Него, и да Го гледаме секогаш како херувимите, да Го имаме непрестано во нашето срце, тоа е всушност молитвата. Затоа молитвата е најважната работа за Христовите слуги. Работа што е над секоја друга работа; сите други служења се второстепени.

Останатите ангели, кои ги испраќа Бог за да ни ја соопштат Неговата волја за нашето спасение, иако дејствително им служат на оние, што сакаат да се спасат, но и нивната непрестана работа е молитвата. Затоа, кога ни се јавуваат, правејќи го она што е потребно за нашето спасение, и тогаш не ни се јавуваат без да Го прослават Бога и без молитва, а и нас не учат како да Го исповедаме Бога и како да Го прославуваме. Така ги слушале и Исаија, и Језекиил и Даниил да Му пеат слава на Бога; Витлеемските пастири, во чест на Христовото раѓање, виделе големо множество ангелски војски, кои Го прославувале Бога и говореле: „Слава на Бога во висините“ (Лука 2, 14); свети апостол Јован во својата новозаветна книга откроевение говори за тоа, дека слушнал многу ангели што пееле, а оној ангел, кој му ги откривал на апостолот апокалиптичките тајни, кога му се поклонил, му рекол: „Стој, и јас сум слуга како и ти и браќата твои, што го имаат сведоштвото Исусово; поклони Му се на Бога“ (Откр. 19, 10). Гледаш ли каква чест имаат сите тие да Му оддаваат чест на Бога и дека во нивното служење најглавната работа е да ја воспеваат Божјата слава. Затоа и светиот апостол Павле, овој серафимски благовесник, кој се подигнал дури до третото небо, ни говори: „Молете се постојано!“ ( 1. Сол. 5, 17). А тој самиот ова го научил од Господ на се Кој не учи: „Бидете будни во секое време и молете се“ (Лука 21, 36) и уште: „Бидете будни, зашто не го знаете ниту денот, ниту часот, кога ќе дојде Синот Човечки“ (Матеј 25, 13); и уште: „Бидете будни и молете се, за да не паднете во искушение“ (Матеј 26, 41); исто така: „Нека ви биде половината препашана и светилата – запалени! Тогаш и вие ќе личите на оние луѓе, што го чекаат својот господар да се врати од свадба, за да му отворат веднаш штом дојде и почука“ (Лука 12, 35-36). Со овие Свои зборови не поучува на внатрешна молитва, на умствено внимание и на непрестана молитва. А потоа вели: „Блазе на тој слуга, чиј господар, кога ќе дојде, ќе го затекне така да постапува!“ (Лука 12, 43) и додава за даровите што ќе му ги даде за таквото бдеење и за молитвата: „Тој ќе го постави него над целиот свој имот“ (Лука 12, 44), ќе го направи и него и другите, кои се слични како него, подобни на богови и небесни цареви, посветли од сонцето. Гледаш ли какви дарови им се подготвени на оние, кои бдеат и се молат! Со нив да се удостоиме и ние, кои секогаш сме будни и непрестано се молиме, како што сме научени.

2. Има многу молитви, но најважна од сите е онаа, која ни ја дал Самиот наш Спасител молитвата „Оче наш“, како што е речено и во Светото Евангелие, зашто ја опфаќа во себе целата евангелска вистина, а по оваа молитва, прва според значењето и важноста е спасоносното повикување на нашиот Господ Исус Христос, Синот Божји. Тоа е Исусовата молитва. Многумина од нашите преподобни отци се потрудиле да не научат на неа. Меѓу нив е и Златоустиот наш отец, кој во три свои поуки го изложил божественото учење за молитвата. А по него ова го направиле и: богоносниот Јован Лествичник, свети Диодох, епископот на Фотика, свети Симеон Нов Богослов, аскетот Никифор и многумина други. Тие говореле за неа соодветно за духот Божји, Кој живеел во нив, како што пишува светиот апостол Павле: „Никој не може да каже: ‘Исус е Господ’, освен преку Светиот Дух“ (1. Кор. 12, 3). А тој што Го нарекува од Бога е, како што вели свети апостол Јован: „Секој дух што признава дека Исус Христос дошол во тело, од Бога е“ (1. Јов. 4, 2). А во наши дни најубаво за неа пишувале, водени од Светиот Дух, богоносните, христоносните, и божествените наши свети отци, кои говореле со Божја помош: Калист, бившиот патријарх на царскиот град, на новиот Рим, и неговиот сотрудник и соподвижник преподобниот Игнатиј, кој во сто глави го изложиле потполното, духовно возвишено и богомудро учење за неа.

3. Оваа божествена молитва која се состои од повикувањето на Спасителот е следнава: „Господи, Исусе Христе, Сине Божји, помилуј ме!“ Таа е и молитва, и завет, и исповедање на верата, дарителка на Светиот Дух и подателка на божествените дарови, очистување на срцето, изгонување на бесовите, вселување на Исус Христос во нас, извор на духовни разбирања и божествени помисли, простување на гревовите, лекарка на душите и на телата, давателка на божественото просветување, кладенец на Божјата милост, закрилничка на откровенија од Божјите тајни, единствена спасителка, зашто во себе го носи името на нашиот Спасител и Бог, името на нашиот Господ Исус Христос, Божјиот Син, како што вели апостолот: „Под небото нема друго име дадено на луѓето, преку кое би можеле да се спасиме“ (Дела 4, 12). Ова повикување и молитва, зашто со него ја испросуваме Божјата милост, и завет, зашто преку него Му се предаваме на Христа, и исповедаме, зашто, кога Петар така Го исповедал Господа Исуса, од Него бил наречен блажен (сп. Матеј 16, 7), и очистување на срцето, зашто Бог го гледа, го повикува и го очистува оној што така Го гледа Бога, и изгонување на бесовите, зашто со името на Исуса Христа бесовите биле изгонувани и прогонувани, и вселување на Христа, зашто Христос се вселува во нас кога си спомнуваме за Него и тогаш не исполнува со радост, како што вели пророкот: „Го спомнав Бога и се развеселив“ (Псал. 76, 3), и извор на духовни разбирања и помисли, зашто во Христа „се сокриени сите сокровишта на мудроста и знаењето“ (Кол. 2, 3), и Он им ги дава на оние, во кои се вселува, и подателка на божествено просветување, затоа што „Христос е вистинскиот Бог и живот вечен“ (1.Јов. 5, 20), и на оние што Го повикуваат им дава вистинска просвета и благодат, како што извикал пророкот: „И славата на нашиот Господ Бог нека биде врз нас“ (Псал. 89, 17) и како што ветил Господ: „Кој врви по Мене, нема да оди во темнина, а ќе има светлина во животот“ (Јован 8, 12), и кладенец на Божјата милост, зашто Господ е милостив и штедар кон сите што Го повикуваат (сп. Псал. 85, 5) и „Зарем Бог нема да ги одбрани Своите избраници, што викаат кон Него дење и ноќе?“ (Лука 18, 7), и откровение на Божјите тајни на смирените, како небесниот Отец што му ја открил вистината за Христа на рибарот Петар (сп. Матеј 16, 17), и како што постапил Павле кој „беше грабнат и однесен во рајот и дека чул неискажпиви зборови“ (2.Кор.12, 4). и единствена спасителка, зашто „во никој друг нема спасение“ (Дела. 4, 12), освен во Господа, кон Кого извикуваме, зашто „знаеме дека е Тој Спасителот на светот, Христос“ (Јован 4, 42). Затоа и во последниот ден, сакал или не сакал, „секој јазик да исповеда дека Исус Христос е Господ, за слава на Бога Отецот“ (Филип. 2, 11). Зашто сите што веруваат во Господа Исуса Христа треба ова непрестано да го исповедаат, и затоа што треба да ја исповедаат оваа вера и да ја посведочат својата љубов према нашиот Господ Исус Христос од која ништо и никогаш не треба да не одвои, и заради благодатта од ова име, простувањето на гревовите, исцелението на душата, осветувањето, просветувањето и, пред се за нашето спасение. Божествениот евангелист Јован говори: „Овие се запишани, за да поверувате дека Исус е Христос, Син Божји“ (Јован 20, 31). Оваа вера! Ова спасение и овој живот!

4. Ова повикување секој благочестив верник секогаш да го прави, како молитва, и со својот ум и со својот јазик, и кога спие, и кога оди, и кога седи, и кога лежи на постела, и кога говори, и кога прави нешто, секогаш да се принудува на ова, и ќе најде голем мир и безгранична радост, што добро го знаат од опит оние, кои се грижат да се молат вака. Но, иако е ова тешко да биде исполнето од мирјаните, па дури и од многумина монаси, кога се исполнети со многу животни грижи, тогаш секој е должен да си определи извесно време; само оваа молитва треба да биде правило и неизоставна обврска за сите; и за свештенослужителите, и за монасите и за мирјаните: монасите веќе имаат признание, макар да се опфатени со грижи, да го исполнуваат ова послушание, секогаш да се принудуваат да ја извршуваат оваа молитва и непрестано да Го повикуваат Господа, па макар и тогаш кога се мислите расеани и кога е умот запленет, и не се грижи за неа; треба со сите наши сили да се трудиме одново да ја придобиеме, да се вратиме кон неа и да му се радуваме на ова враќање. Свештенослужителите треба особено да се грижат да ја извршуваат оваа молитва, како и за проповедањето, богослужењето, и да ја пројавуваат својата љубов према Господа Исуса Христа; и мирјаните да ја пазат оваа молитва, како печат и белег на својата вера, како одбрана, посветување и одгонување и отстранување на искушенијата. Затоа сите, и свештенослужителите, и монасите, и мирјаните, штом ќе се разбудат наутро, пред се друго, треба да си спомнат за Господа Исуса Христа и да мислат за Него; своите први мисли да Му ги принесат, како жртва Нему, зашто Тој ги спасува, зашто името Негово го носат, во Него се облечени и во светото крштение и во Него се запечатени во светото миропомазание, се причестуваат со Неговото тело и со Неговата крв и преку тоа стануваат Негови членови и Негов храм и Го имаат во себе. За сето ова секој христијанин е должен да го љуби Господа Исуса Христа со сета своја душа и според оваа своја љубов секогаш да се труди да го спомнува Неговото име и да си спомнува за Него, а освен тоа, да има и определено време да ја извршува оваа молитва според своите сили.

Обработи
Отец Митко Попоски 2022